Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939), Portret Zofii ze Szczepanowskich Szumanowej. 19 II 1938.

Pastel na papierze szarym TIZIAN. Wym.: 63,5 x 48 cm.
Sygnowany u dołu pośrodku: Witkacy | 19/II 1938 | NP FZZ chw. | NII 6r. | piwo + Mandarin + Ginger.”

Praca posiada ekspertyzę Anny Żakiewicz z 17 października 2022 roku.

Praca zachowana w stanie bardzo dobrym. Na środkowym górnym marginesie podklejone jest dawne rozdarcie papieru.

Proweniencja:
- zbiory Wandy i Kazimierza Nitschów
- kolekcja spadkobierców

Zofia ze Szczepanowskich Szumanowa była żoną Stefana Szumana (1889-1972), przyjaciela Witkacego, lekarza, psychologa i filozofa. Szumanowie często gościli Witkacego w swoim krakowskim mieszkaniu przy Al. Słowackiego 15. Jeden z takich pobytów artysta opisał w listach do żony Jadwigi.

18 lutego 1938 roku, w Towarzystwie Filozoficznym w Krakowie, Witkiewicz wygłosił odczyt: O dziwnych zboczeniach umysłu ludzkiego, co skomentował w liście następnego dnia: „Odczyt był byczy i dyskusja ciekawa, ale nie mogłem w porę wypić kawy i […] były komplikacje. Jem kiełbasę z chrzanem i piję piwo u Frani Presser, przygotowując się do ostatniego portretu Szumanowej”.

Jak pisze w swojej ekspertyzie doktor Anna Żakiewicz: Ten „ostatni portret Szumanowej”, wspomniany w cytowanym liście, jest wedle wszelkiego prawdopodobieństwa tożsamy z jej wizerunkiem z 19 lutego 1938 roku.

Jak zauważa Żakiewicz „Zofia Szumanowa jest przedstawiona na portrecie niezwykle korzystnie – odmłodzona, o nieskazitelnym owalu twarzy i smukłej szyi, z blaskiem w […] oczach […] Dekolt ciemnej sukni wieńczy fantazyjna duża biała kokarda, a głowę otacza aureola, której jaskrawe barwy korespondują z błękitem oczu i karminem ust modelki. [...] Wygląd Szumanowej dobrze prezentuje ówczesną modę kobiecą a la gwiazda filmowa znaną z popularnych fotosów, a przede wszystkim – kina".

Portret jest bez oznaczonego typu, za to z interesującymi adnotacjami. Jak wymienia Anna Żakiewicz: "NP ZZ chw. - nie palił [papierosów], fajka z zaciąganiem się chwilowo. NII - nie pił [wysokoprocentowego alkoholu], NP6r. - nie palił [papierosów] szósty rok. Ponadto - piwo, Mandarin i Ginger [zapewne smakowe dodatki do piwa].

Na podstawie, cytowanej wcześniej, wzmianki w liście Witkacego do żony Jadwigi wspomniany tam portret Zofii Szumanowej został ujęty jako pozycja II 719 w wydanym w 1990 roku „Katalogu dzieł malarskich” Witkacego opracowanym przez Irenę Jakimowicz przy współpracy Anny Żakiewicz.

Jak pisze badaczka twórczości Witkacego: „Skatalogowano wówczas siedem zachowanych portretów Szumanowej. Trzy z nich znajdują się w Muzeach Narodowych w Warszawie i Poznaniu, a pozostałe w zbiorach prywatnych. Portret z 19 lutego 1938 roku jest jednym z trzech wizerunków znanych dotąd jedynie pośrednio, a więc odnalezienie go jest ważnym wydarzeniem dla badaczy i miłośników twórczości Witkacego, zwłaszcza, że znamy interesujące okoliczności jego powstania.”