STAROWOLSKI SZYMON Reformacya obyczajów polskich (1859)

REFORMACYA OBYCZAJÓW POLSKICH WSZYSTKIM STANOM OJCZYZNY NASZEJ, teraźniejszych czasów zepsowanych bardzo proszę, tym szczność, u żyorę jest białe czarnem, dobre złem, potęga prądjuści, wola prawa, upor żeżowością, krzywda odpustem, niewstyd świątobliwością, obniżenie pochwałą, obżarstwo grzecznością, jednym słowem: Quorum deus venter est. Kraków 1859, s. 184, LAMENT UTRAPIONEJ MATKI KORONY POLSKIEJ, już już konającej, na syny wyrodne, złe i niedbające na rodzicielkę svowo. Kraków 1859, s. 22, KAZANIE O POBOŻNOŚCI ŻYWOTA I ŚMIERCI ks. JAKUBA ZADZIKA (...). Kraków 1859, s. 22. przez ks. SZYMONA STAROWOLSKIEGO Kanonika Katedralnego Krakowskiego. Wydanie KAZIMIERZA JÓZEFA TUROWSKIEGO,  WSPÓŁOPRAWIONE, nakładem Wydawnictwa Biblioteki Polskiej, form. 12,5 x 19.  Okładka twarda z epoki, na większości kart foxing, wszystkie 3 strony tytułowe mają obciętą krawędź 1 cm z dołu. Pieczęć: z księgozbioru Potockich. 

Około roku 1650 w Krakowie ukazało się po raz pierwszy dzieło Starowolskiego, znane pod skróconą wersją tytułu jako „Reformacya obyczajów polskich”. Jego autor wśród napisanych już przez siebie utworów miał również i te poświęcone bieżącym sprawom państwa. Postulował w nich odrodzenie moralne mieszkańców Rzeczypospolitej, wskazywał na istniejące nierówności społeczne, wynaturzenia demokracji szlacheckiej oraz trudną sytuację chłopów i mieszczan. Te zagadnienia podjął na nowo w jednym ze swoich najsłynniejszych dzieł. Zaproponował w nim naprawę ustroju społeczno-politycznego, która była „wszystkim stanom Ojczyzny naszey, teraźnieyszych czasów zepsowanych bardzo potrzebna”. W „Reformacyi obyczajów polskich” uwidoczniło się przekonanie o degeneracji współczesnego pokolenia oraz w dużej mierze idealistyczne postrzeganie życia przeszłych generacji, których obyczaje (mores maiorum) powinny stanowić wzór dla potomnych. Autor dzieła występował tu jako człowiek stawiający diagnozy społeczne, obserwator przewidujący przyszły bieg wypadków, wreszcie jako nauczyciel wskazujący na konieczność naprawy istniejących błędów i wskazujący właściwe rozwiązania.