Janusz SZPYT (ur. 1960), Śpiąca, 2023

akryl, płótno, 40 x 80 cm, w oprawie: 55 x 95 cm, sygn. p.d.: J. Szpyt

Janusz Szpyt urodził się 1960 r. w Lubaczowie, gdzie mieszka i tworzy. Studiował na Wydziale Grafiki w Katowicach Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni prof. Jerzego Dudy-Gracza, a następnie na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie w pracowni prof. Włodzimierza Buczka. W 1983 roku współtworzy z Piotrem Naliwajko i Leszkiem Żegalskim Grupę Trzech, zwaną też "Tercetem Nadętym". "Całkiem Nowi Dzicy Dadaiści" - tak siebie przewrotnie nazwali - w wydanym przez siebie piśmie Bengal wydali manifest, w którym nawoływali do prawdy w sztuce związanej z jakością formy, kolorem i warsztatem, przeciwstawiając się szeroko panującej tandecie malarskiej i medialnej. "Chcemy, by malarstwo w możliwie najbardziej indywidualny sposób wyrażało ducha naszych czasów, by było humanistycznym protestem myślących ludzi przeciwko wszelkim przejawom zła, stanowiło kontynuację tradycji naszych społeczeństw. Chcemy to wyrażać malarstwem opartym na jedności kompozycji, rysunku i barwy, jednym słowem MALARSTWEM DOSKONAŁYM z perfekcyjną znajomością warsztatu [...]" Licznym wystawom organizowanym w kraju i za granicą przez Grupę towarzyszył ferment artystyczny znajdujący odzwierciedlenie w prasie radiu i telewizji.
Twórczość Janusza Szpyta mieszcząca się w konwencji malarstwa realistycznego można podzielić na kilka wątków tematycznych. Jego wstrząsająca relacja malarska z domów obłąkanych, szpitali psychiatrycznych ukazuje ludzi zmęczonych do ostateczności dźwiganiem życia. Artysta broni dramatycznie tego, co stanowi istotę ludzkości ? godności osobistej człowieka "Boże Narodzenie w Zakładzie Psychiatrycznym" (plandeka, 290 x 340 cm, 1988 r.). Wątek sakralny aktualizuje prawdy wiary ukazując to, co ponad czasowe i uniwersale w rzeczywistości człowieka - cykl współczesnych ukrzyżowań "Ukrzyżowanie" (plandeka, 210 x 260cm, 1989 r.), "Ofiara Izaaka" (olej na płótnie, 110 x 90cm, 1989 r.). W Jego surrealistycznych obrazach człowiek w dalszym ciągu stanowi główny motyw. Orwellowski klimat tych prac ukazuje ucisk i zniewolenie indywidualności przez totalitarny system, są emanacją rzeczywistości stanu wojennego - cykl latających pieców "Szwagier" (olej na desce, 120 x 100cm, 1988 r.). Konsekwencją tych doświadczeń malarskich i życiowych była próba ironicznego spojrzenia na tragikomiczną egzystencję człowieka i jego problemy. Ten rodzaj publicystyki malarskiej jest pełen dystansu i samokrytycyzmu do tego, co wydaje się nam ważne "Syzyf" (olej na płótnie, 120 x 100cm, 1996 r.), "Droga do Unii" (olej na płótnie, 120 x 100cm, 2004 r.). Jakby z potrzeby równowagi artysta równolegle poszukuje klasycznie pojmowanego piękna w portretach rodzinnych - "Dzieciństwo" (olej na desce, 55 x 46cm, 2008 r.), pejzażach - "Roztocze" (olej na płótnie, 30 x 40cm, 2009 r.), aktach - "Czytająca" (olej na płótnie, 69 x 86cm, 2011 r.) i kwiatach - "Bzy" (olej na płótnie, 70 x 50cm, 2010 r.). Istotną częścią Jego twórczości stanowi monumentalne malarstwo sakralne - polichromia w Kościele Św. Stanisława w Lubaczowie.
Janusz Szpyt doskonale odzwierciedla rzeczywistość za pomocą sztuki, tworzy doskonałą dokumentację losu ludzkiego. Artysta ma gruntownie opanowany warsztat, ze swobodą posługuje się formą i kolorem, po mistrzowsku operuje światłem, pędzel prowadzi z wirtuozerią. Artysta wystawia swe prace na zbiorowych i indywidualnych prezentacjach sztuki w kraju i za granicą.